Het kan een logische en tijdelijke fase zijn als je bijvoorbeeld net een ongeluk hebt zien gebeuren, of bijna een inschattingsfout hebt gemaakt. Maar het kan ook een eigen leven gaan leiden. Dan is de vraag: hoe kom je aan rijangst en hoe kom je eraf? Psychologie Magazine deed onderzoek hiernaar.

Psychologie Magazine voerde het onderzoek uit onder ruim 1350 bezoekers van de website www.psychologiemagazine.nl. Een heel wat groter aantal vrouwen dan mannen bleek de lijst in te vullen: meer dan 1160 vrouwen tegen slechts 200 mannen. Alle respondenten waren in bezit van een rijbewijs.

Niet alleen is de vraag hoe je aan rijangst komt en er weer vanaf komt; er zijn meer vragen rondom rijangst. Waar zijn we eigenlijk bang voor? Is er verschil tussen mannen en vrouwen? En hoe terecht zijn onze angsten eigenlijk, bekeken vanuit een psychologisch en wetenschappelijk standpunt?

Ondermijning van zelfvertrouwen

Rijangst, ofwel angst om achter het stuur te gaan zitten of te blijven zitten. Met het zweet in je handen wegrijden, of zelfs de vluchtstrook op moeten om even bij te komen. Het gebeurt, en veel. Het blijkt dat heel veel mensen last hebben van angst achter het stuur. Volgens onderzoek van Psychologie Magazine is net niet de helft van alle rijbewijsbezitters weleens zenuwachtig of ronduit bang achter het stuur. Er is wel een verschil: er is het angstig zijn vanwege een goede reden, bijvoorbeeld omdat je op een weg rijdt waar veel agressief gereden wordt, en je niet lang geleden een ongeluk hebt zien gebeuren. Daarnaast is er echter ook het angstig zijn vanuit de eigen psyche, dus zonder dat er een aanleiding is. Deze diepgaande rijangst kan ertoe leiden dat mensen het autorijden gaan vermijden. Geen levensgroot praktisch probleem als het openbaar vervoer je gemakkelijk naar werk of feestje kan brengen, maar wel een ondermijning van het zelfvertrouwen.

Vooral vrouwen

Eén op de zes vrouwen lijdt in enige mate aan rijangst, ofwel 16% van de vrouwen uit het onderzoek van Psychologie Magazine. Maar slechts 3% van de mannen uit het onderzoek had last van rijangst. Dit, terwijl vrouwen volgens de statistieken waar ook verzekeraars graag naar kijken, veel minder vaak ernstige brokken maken dan mannen. Het zou dus niet onaardig zijn als een beetje van de moed die de dames in de schoenen blijkt te zakken, ‘geleend’ zou kunnen worden van de vaak wat overmoedig rijdende man….

‘Rijmijders’

Rijangst is één ding. Maar er zo aan (moeten) toegeven dat je regelmatig niet meer in de auto stapt, weer een ander. Het bleek dat het dan gaat om een minderheid, maar een vrij forse. Een kwart van de ondervraagde vrouwen bestaat uit zogenaamde ‘rijmijders’: zij kiezen liever voor het openbaar vervoer. Zélfs als ze daardoor een heel wat langere tijd onderweg zijn naar hun bestemming! Dan is er ook nog eenderde van de vrouwen die weleens een excuus bedenkt om niet te hoeven rijden. Denk aan: ‘Ik ben te moe’.
Het openbaar vervoer is een heel stuk minder populair bij de ondervraagde heren. Slechts één op de twintig van hen (dat is 5%) gaf aan ook liever het openbaar vervoer te nemen, zelfs als de reistijd veel langer zou zijn.

Waarvoor zijn we bang?

Apart genoeg, krijgen we van de onderzoekers een rij van vijf punten waarop vrouwen ‘scoren’ qua rijangst, en slechts één punt voor de mannen. Om met dat laatste te beginnen: mannen zijn niet in de eerste plaats bang om achter dat stuur te zitten, maar juist ernaast. Zich laten rijden en daarmee de touwtjes uit handen geven, scoort liefst 28% onder de angstige mannen.
De top vijf van angsten bij vrouwen wordt aangevoerd door rijden bij slecht weer: ruim de helft ofwel 55% van de ondervraagde vrouwen zit dat niet lekker. Ook dat punt gaat tegen de logica in, want ongelukken komen statistisch bekeken juist vaker voor bij goed weer, omdat we dan onze rijsnelheid niet aanpassen. Al snel volgt punt twee op de ‘angstenlijst’, en dat is in het buitenland rijden – 46% van de respondenten vindt dat eng. Hierna komen in het donker rijden met 43%, inparkeren met 39%, en – als laatste – een ongeluk veroorzaken met 35%.

Terecht of onterecht?

Deze laatste is relatief gezien ook geen al te logische angst: vrouwen veroorzaken immers, zoals zojuist opgemerkt, minder ongelukken. Dat neemt niet weg dat de angst voor inparkeren wel vrij gerechtvaardigd lijkt. Vrouwen hebben globaal bekeken wat minder ruimtelijk inzicht, en sociaal bezien hebben (nog steeds) vrouwen vaak minder zelfvertrouwen meegekregen. Dit verschil in zelfverzekerdheid is ook terug te vinden in de onderzoeksresultaten. Bijna de helft van de ondervraagde mannen meent dat hij beter is in autorijden dan de gemiddelde mens. Onder de vrouwen is dit slechts een derde. Ook de eigen ervaringen, die de zelfverzekerdheid vormen, worden door vrouwen anders behandeld dan door mannen. Als een vrouw zich geconfronteerd ziet met een ongewenste situatie, is zij volgens onderzoek geneigd zichzelf de schuld te geven. Is het een man die de ongewenste situatie onder ogen ziet, dan is hij geneigd de oorzaken buiten zichzelf te zoeken. Autoschade is nooit leuk, maar je zit toch een stuk lekkerder in je gedeukte automobiel als het tenminste absoluut niet (?) jouw schuld is.

Empathische, vriendelijke rijinstructeur

Het goede nieuws is, dat rijangst volgens psychologen vaak prima op te lossen valt. Volgens de psychologische inzichten, hoeven rijangstigen namelijk niet vaak te vrezen voor een of andere permanente stoornis. Een ruime meerderheid van rijangstige mensen zit waarschijnlijk gewoon met een gebrek aan routine. Dan raak je al snel in een cirkel: rijangst zorgt voor minder rijden, en minder rijden voor meer rijangst. Maar, het goede nieuws: waarschijnlijk is er niets wat een serie rijlessen niet kan oplossen. Liefst met een empathische, vriendelijke instructeur uiteraard, want die kan het eventueel wat ‘gedeukte’ zelfvertrouwen in één moeite helpen opvijzelen.

Bron: Psychologie Magazine